Abraham Ortelius en de ovale kaart van Nederland
- Peter van Os
- 3 dagen geleden
- 2 minuten om te lezen
Kaartenmakers in de Gouden eeuw
Als RegisterTaxateur Cartografie werk ik al decennia met kaarten, plattegronden en prenten uit de zestiende en zeventiende eeuw.
De eerste atlas, een wereldprimeur
Abraham Ortelius (1527-Antwerpen-1598) is een sleutelfiguur bij de samenstelling van de eerste moderne atlas genaamd: Theatrum Oribis Terrarum. De atlas was samengesteld uit een verzameling kaarten van verschillende cartografen, die een verschillende schaal hanteerden. Ortelius kwam op het idee om die zee- en landkaarten te laten graveren op gelijk formaat. Zo bracht hij ze samen in één band. De atlas werd een wereldprimeur én een groot succes: 1570 en 1612 volgden 42 uitgaven elkaar op.
Het was een belangrijke stap in de geschiedenis van de cartografie, waarbij verschillende landkaarten in een uniform formaat samen werden gebracht in één boek. Daarmee werd de kennis van de wereld toegankelijker gemaakt voor het publiek.
De atlas wordt gezien als een samenvatting van de 16e-eeuwse cartografie en markeerde het begin van de Gouden Eeuw van de Nederlandse cartografie.
De atlas werd gepubliceerd op 20 mei 1570.
Het
Antieke kaarten, prenten en plattegronden in mijn collectie
Mijn eigen collectie kaarten, prenten en plattegronden, zijn niet alleen voor verkoop. Deze collectie gebruik ik ook voor vergelijkend onderzoek bij taxaties en begeleiding bij aankoop en verkoop. Het hier besproken blad is de ovale voorstelling van Nederland Germaniae Inferioris waarop ook ons historische dorp Oirschot duidelijk is aangegeven. Dit verbindt de lokale geschiedenis met de brede cartografische traditie.
Het historisch belang van deze ovale kaart
De kaart verenigt topografische informatie met een uitgesproken vormtaal. Het ovale venster, de decoratieve omlijsting en de zee met schepen, cherubs en windhoofden geven de kaart een herkenbaar karakter.
Verzamelaars waarderen de kwaliteit van de gravure, de balans in de belettering en de vroege atlascontext.
Musea tonen deze kaarten als ijkpunten in de ontwikkeling van de kaartkunst in de Lage Landen.
Cartografie in Nederlandse Musea
Nederlandse musea met een uitgebreide collectie kaarten zijn onder meer:
Rijksmuseum, Amsterdfam,
Scheepvaartmuseum, Amsterdam
Allard Pierson Museum, Amsterdam
Maritiem Museum Rotterdam
Museum Plantin-Moretus Antwerpen
Vorige maand bezocht ik de drukkerij van Christoffel Plantijn, tegenwoordig het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen. Op deze locatie werd de atlas van Ortelius gedrukt. In dit museum is veel te vinden is over de kaartenmakers in de 16e en 17e eeuw.
Een prachtig cadeau
Historische kaarten, prenten en stadsplattegronden worden vaak cadeau gedaan als relatiegeschenk maar ook bij belangrijke gebeurtenissen zoals afstuderen of verhuizen.
Een prent van een advocaat, een plattegrond van Groningen voor een afgestudeerde Groningse student. Of een geschenk voor een relatie met een voorliefde voor Den Haag of Shanghai.
Ik adviseer u graag over de mogelijkheden!
Op onze website staat een klein deel van onze collectie afgebeeld.
